Xadiiska 1 aad
حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِيُّ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الزُّبَيْرِ، قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ الأَنْصَارِيُّ، قَالَ أَخْبَرَنِي مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ التَّيْمِيُّ، أَنَّهُ سَمِعَ عَلْقَمَةَ بْنَ وَقَّاصٍ اللَّيْثِيَّ، يَقُولُ سَمِعْتُ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ ـ رضى الله عنه ـ عَلَى الْمِنْبَرِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ” إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ، وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى، فَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى دُنْيَا يُصِيبُهَا أَوْ إِلَى امْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا فَهِجْرَتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَيْهِ ”. |
Cumar ibnu Khadaab (I.R.H) waxa laga wariyey inuu dhahay; Waxaan maqlay Rasuulkii Eebe (N.N.K.H) oo leh: Camalka waxa saldhig u ah Niyada, Ruuxkastaana (wuxuu helaa) wuxuu niyeystay, Ruuxii ay hijradiisu tahay inuu aduunyo helo ama gabadh uu guursado, hijradiisu waa wuxuu u hijrooday. |
Xadiiska 2 aad حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ ـ رضى الله عنها ـ أَنَّ الْحَارِثَ بْنَ هِشَامٍ ـ رضى الله عنه ـ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ يَأْتِيكَ الْوَحْىُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ” أَحْيَانًا يَأْتِينِي مِثْلَ صَلْصَلَةِ الْجَرَسِ ـ وَهُوَ أَشَدُّهُ عَلَىَّ ـ فَيُفْصَمُ عَنِّي وَقَدْ وَعَيْتُ عَنْهُ مَا قَالَ، وَأَحْيَانًا يَتَمَثَّلُ لِيَ الْمَلَكُ رَجُلاً فَيُكَلِّمُنِي فَأَعِي مَا يَقُولُ ”. قَالَتْ عَائِشَةُ رضى الله عنها وَلَقَدْ رَأَيْتُهُ يَنْزِلُ عَلَيْهِ الْوَحْىُ فِي الْيَوْمِ الشَّدِيدِ الْبَرْدِ، فَيَفْصِمُ عَنْهُ وَإِنَّ جَبِينَهُ لَيَتَفَصَّدُ عَرَقًا. |
Caa’isha bintu Abibakar (Hooyadii mu’miniinta) waxa laga wariyey in Xaaris Ibnu Hishaam (I.R.H) uu waydiiyey Rasuulkii Ilaahay (N.N.K.H) oo dhahay; Rasuulkii Eebow sideebuu waxyigu kuugu yimaadaa? Markaasuu dhahay Rasuulkii Ilaahay (N.N.K.H): Marar wuxuu ii yimaadaa isagood moodo sida garaaca Jalaska, waana ka iigu adag, wuxuuna iga go’aa anigoo xifdiyey wuxuu dhahay, Mararna wuxuu Malagu isugu kay matalaa Nin wuuna ila hadlaa waanan xifdiyey wuxuu dhaho. Caa’isha waxay tidhi (I.R.H); Waxaan arkay (Rasuulka) oo waxyigu kusoo dagayo maalin aad qabowgu u daranyahay markaasuu ka go’i jiray isagoo wajiguusu dhidid ka shubmayo (ka da’ayo). |
Xadiiska 6 aad
حَدَّثَنَا عَبْدَانُ، قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، قَالَ أَخْبَرَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، ح وَحَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، قَالَ أَخْبَرَنَا يُونُسُ، وَمَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، نَحْوَهُ قَالَ أَخْبَرَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَجْوَدَ النَّاسِ، وَكَانَ أَجْوَدُ مَا يَكُونُ فِي رَمَضَانَ حِينَ يَلْقَاهُ جِبْرِيلُ، وَكَانَ يَلْقَاهُ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ مِنْ رَمَضَانَ فَيُدَارِسُهُ الْقُرْآنَ، فَلَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَجْوَدُ بِالْخَيْرِ مِنَ الرِّيحِ الْمُرْسَلَةِ |
Waxa laga wariyey Ibnu Cabbaas inuu yidhi: Rasuulkii Ilaahay (N.N.K.H) waxa uu aha aka ugu deeqsisan dadka, wuxuuna ugu deeq badnaa Ramadaan dhexdeeda markuu la kulmayo Jibriil, wuxuna Jibriil la kulmi jiray habeenkasta (bisha) Ramadaan, wuxuuna ku akhrinayey Quraanka, (Ilaahbaan ku dhaartee) Rasuulkii Ilaahybaa (N.N.K.H) khayrka kaga deeq badan dabaysha la diray. (Dabaysha roobka sida). |
Xadiiska 7 aad حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ الْحَكَمُ بْنُ نَافِعٍ، قَالَ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ أَخْبَرَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ مَسْعُودٍ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ، أَخْبَرَهُ أَنَّ أَبَا سُفْيَانَ بْنَ حَرْبٍ أَخْبَرَهُ أَنَّ هِرَقْلَ أَرْسَلَ إِلَيْهِ فِي رَكْبٍ مِنْ قُرَيْشٍ ـ وَكَانُوا تُجَّارًا بِالشَّأْمِ ـ فِي الْمُدَّةِ الَّتِي كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَادَّ فِيهَا أَبَا سُفْيَانَ وَكُفَّارَ قُرَيْشٍ، فَأَتَوْهُ وَهُمْ بِإِيلِيَاءَ فَدَعَاهُمْ فِي مَجْلِسِهِ، وَحَوْلَهُ عُظَمَاءُ الرُّومِ ثُمَّ دَعَاهُمْ وَدَعَا بِتَرْجُمَانِهِ فَقَالَ أَيُّكُمْ أَقْرَبُ نَسَبًا بِهَذَا الرَّجُلِ الَّذِي يَزْعُمُ أَنَّهُ نَبِيٌّ فَقَالَ أَبُو سُفْيَانَ فَقُلْتُ أَنَا أَقْرَبُهُمْ نَسَبًا. فَقَالَ أَدْنُوهُ مِنِّي، وَقَرِّبُوا أَصْحَابَهُ، فَاجْعَلُوهُمْ عِنْدَ ظَهْرِهِ. ثُمَّ قَالَ لِتَرْجُمَانِهِ قُلْ لَهُمْ إِنِّي سَائِلٌ هَذَا عَنْ هَذَا الرَّجُلِ، فَإِنْ كَذَبَنِي فَكَذِّبُوهُ. فَوَاللَّهِ لَوْلاَ الْحَيَاءُ مِنْ أَنْ يَأْثِرُوا عَلَىَّ كَذِبًا لَكَذَبْتُ عَنْهُ، ثُمَّ كَانَ أَوَّلَ مَا سَأَلَنِي عَنْهُ أَنْ قَالَ كَيْفَ نَسَبُهُ فِيكُمْ قُلْتُ هُوَ فِينَا ذُو نَسَبٍ. قَالَ فَهَلْ قَالَ هَذَا الْقَوْلَ مِنْكُمْ أَحَدٌ قَطُّ قَبْلَهُ قُلْتُ لاَ. قَالَ فَهَلْ كَانَ مِنْ آبَائِهِ مِنْ مَلِكٍ قُلْتُ لاَ. قَالَ فَأَشْرَافُ النَّاسِ يَتَّبِعُونَهُ أَمْ ضُعَفَاؤُهُمْ فَقُلْتُ بَلْ ضُعَفَاؤُهُمْ. قَالَ أَيَزِيدُونَ أَمْ يَنْقُصُونَ قُلْتُ بَلْ يَزِيدُونَ. قَالَ فَهَلْ يَرْتَدُّ أَحَدٌ مِنْهُمْ سَخْطَةً لِدِينِهِ بَعْدَ أَنْ يَدْخُلَ فِيهِ قُلْتُ لاَ. قَالَ فَهَلْ كُنْتُمْ تَتَّهِمُونَهُ بِالْكَذِبِ قَبْلَ أَنْ يَقُولَ مَا قَالَ قُلْتُ لاَ. قَالَ فَهَلْ يَغْدِرُ قُلْتُ لاَ، وَنَحْنُ مِنْهُ فِي مُدَّةٍ لاَ نَدْرِي مَا هُوَ فَاعِلٌ فِيهَا. قَالَ وَلَمْ تُمْكِنِّي كَلِمَةٌ أُدْخِلُ فِيهَا شَيْئًا غَيْرُ هَذِهِ الْكَلِمَةِ. قَالَ فَهَلْ قَاتَلْتُمُوهُ قُلْتُ نَعَمْ. قَالَ فَكَيْفَ كَانَ قِتَالُكُمْ إِيَّاهُ قُلْتُ الْحَرْبُ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُ سِجَالٌ، يَنَالُ مِنَّا وَنَنَالُ مِنْهُ. قَالَ مَاذَا يَأْمُرُكُمْ قُلْتُ يَقُولُ اعْبُدُوا اللَّهَ وَحْدَهُ، وَلاَ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا، وَاتْرُكُوا مَا يَقُولُ آبَاؤُكُمْ، وَيَأْمُرُنَا بِالصَّلاَةِ وَالصِّدْقِ وَالْعَفَافِ وَالصِّلَةِ. فَقَالَ لِلتَّرْجُمَانِ قُلْ لَهُ سَأَلْتُكَ عَنْ نَسَبِهِ، فَذَكَرْتَ أَنَّهُ فِيكُمْ ذُو نَسَبٍ، فَكَذَلِكَ الرُّسُلُ تُبْعَثُ فِي نَسَبِ قَوْمِهَا، وَسَأَلْتُكَ هَلْ قَالَ أَحَدٌ مِنْكُمْ هَذَا الْقَوْلَ فَذَكَرْتَ أَنْ لاَ، فَقُلْتُ لَوْ كَانَ أَحَدٌ قَالَ هَذَا الْقَوْلَ قَبْلَهُ لَقُلْتُ رَجُلٌ يَأْتَسِي بِقَوْلٍ قِيلَ قَبْلَهُ، وَسَأَلْتُكَ هَلْ كَانَ مِنْ آبَائِهِ مِنْ مَلِكٍ فَذَكَرْتَ أَنْ لاَ، قُلْتُ فَلَوْ كَانَ مِنْ آبَائِهِ مِنْ مَلِكٍ قُلْتُ رَجُلٌ يَطْلُبُ مُلْكَ أَبِيهِ، وَسَأَلْتُكَ هَلْ كُنْتُمْ تَتَّهِمُونَهُ بِالْكَذِبِ قَبْلَ أَنْ يَقُولَ مَا قَالَ فَذَكَرْتَ أَنْ لاَ، فَقَدْ أَعْرِفُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنْ لِيَذَرَ الْكَذِبَ عَلَى النَّاسِ وَيَكْذِبَ عَلَى اللَّهِ، وَسَأَلْتُكَ أَشْرَافُ النَّاسِ اتَّبَعُوهُ أَمْ ضُعَفَاؤُهُمْ فَذَكَرْتَ أَنَّ ضُعَفَاءَهُمُ اتَّبَعُوهُ، وَهُمْ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ، وَسَأَلْتُكَ أَيَزِيدُونَ أَمْ يَنْقُصُونَ فَذَكَرْتَ أَنَّهُمْ يَزِيدُونَ، وَكَذَلِكَ أَمْرُ الإِيمَانِ حَتَّى يَتِمَّ، وَسَأَلْتُكَ أَيَرْتَدُّ أَحَدٌ سَخْطَةً لِدِينِهِ بَعْدَ أَنْ يَدْخُلَ فِيهِ فَذَكَرْتَ أَنْ لاَ، وَكَذَلِكَ الإِيمَانُ حِينَ تُخَالِطُ بَشَاشَتُهُ الْقُلُوبَ، وَسَأَلْتُكَ هَلْ يَغْدِرُ فَذَكَرْتَ أَنْ لاَ، وَكَذَلِكَ الرُّسُلُ لاَ تَغْدِرُ، وَسَأَلْتُكَ بِمَا يَأْمُرُكُمْ، فَذَكَرْتَ أَنَّهُ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَعْبُدُوا اللَّهَ، وَلاَ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا، وَيَنْهَاكُمْ عَنْ عِبَادَةِ الأَوْثَانِ، وَيَأْمُرُكُمْ بِالصَّلاَةِ وَالصِّدْقِ وَالْعَفَافِ. فَإِنْ كَانَ مَا تَقُولُ حَقًّا فَسَيَمْلِكُ مَوْضِعَ قَدَمَىَّ هَاتَيْنِ، وَقَدْ كُنْتُ أَعْلَمُ أَنَّهُ خَارِجٌ، لَمْ أَكُنْ أَظُنُّ أَنَّهُ مِنْكُمْ، فَلَوْ أَنِّي أَعْلَمُ أَنِّي أَخْلُصُ إِلَيْهِ لَتَجَشَّمْتُ لِقَاءَهُ، وَلَوْ كُنْتُ عِنْدَهُ لَغَسَلْتُ عَنْ قَدَمِهِ. ثُمَّ دَعَا بِكِتَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الَّذِي بَعَثَ بِهِ دِحْيَةُ إِلَى عَظِيمِ بُصْرَى، فَدَفَعَهُ إِلَى هِرَقْلَ فَقَرَأَهُ فَإِذَا فِيهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ. مِنْ مُحَمَّدٍ عَبْدِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى هِرَقْلَ عَظِيمِ الرُّومِ. سَلاَمٌ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى، أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أَدْعُوكَ بِدِعَايَةِ الإِسْلاَمِ، أَسْلِمْ تَسْلَمْ، يُؤْتِكَ اللَّهُ أَجْرَكَ مَرَّتَيْنِ، فَإِنْ تَوَلَّيْتَ فَإِنَّ عَلَيْكَ إِثْمَ الأَرِيسِيِّينَ وَ{يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَنْ لاَ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ} قَالَ أَبُو سُفْيَانَ فَلَمَّا قَالَ مَا قَالَ، وَفَرَغَ مِنْ قِرَاءَةِ الْكِتَابِ كَثُرَ عِنْدَهُ الصَّخَبُ، وَارْتَفَعَتِ الأَصْوَاتُ وَأُخْرِجْنَا، فَقُلْتُ لأَصْحَابِي حِينَ أُخْرِجْنَا لَقَدْ أَمِرَ أَمْرُ ابْنِ أَبِي كَبْشَةَ، إِنَّهُ يَخَافُهُ مَلِكُ بَنِي الأَصْفَرِ. فَمَا زِلْتُ مُوقِنًا أَنَّهُ سَيَظْهَرُ حَتَّى أَدْخَلَ اللَّهُ عَلَىَّ الإِسْلاَمَ. وَكَانَ ابْنُ النَّاظُورِ صَاحِبُ إِيلِيَاءَ وَهِرَقْلَ سُقُفًّا عَلَى نَصَارَى الشَّأْمِ، يُحَدِّثُ أَنَّ هِرَقْلَ حِينَ قَدِمَ إِيلِيَاءَ أَصْبَحَ يَوْمًا خَبِيثَ النَّفْسِ، فَقَالَ بَعْضُ بَطَارِقَتِهِ قَدِ اسْتَنْكَرْنَا هَيْئَتَكَ. قَالَ ابْنُ النَّاظُورِ وَكَانَ هِرَقْلُ حَزَّاءً يَنْظُرُ فِي النُّجُومِ، فَقَالَ لَهُمْ حِينَ سَأَلُوهُ إِنِّي رَأَيْتُ اللَّيْلَةَ حِينَ نَظَرْتُ فِي النُّجُومِ مَلِكَ الْخِتَانِ قَدْ ظَهَرَ، فَمَنْ يَخْتَتِنُ مِنْ هَذِهِ الأُمَّةِ قَالُوا لَيْسَ يَخْتَتِنُ إِلاَّ الْيَهُودُ فَلاَ يُهِمَّنَّكَ شَأْنُهُمْ وَاكْتُبْ إِلَى مَدَايِنِ مُلْكِكَ، فَيَقْتُلُوا مَنْ فِيهِمْ مِنَ الْيَهُودِ. فَبَيْنَمَا هُمْ عَلَى أَمْرِهِمْ أُتِيَ هِرَقْلُ بِرَجُلٍ أَرْسَلَ بِهِ مَلِكُ غَسَّانَ، يُخْبِرُ عَنْ خَبَرِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَلَمَّا اسْتَخْبَرَهُ هِرَقْلُ قَالَ اذْهَبُوا فَانْظُرُوا أَمُخْتَتِنٌ هُوَ أَمْ لاَ. فَنَظَرُوا إِلَيْهِ، فَحَدَّثُوهُ أَنَّهُ مُخْتَتِنٌ، وَسَأَلَهُ عَنِ الْعَرَبِ فَقَالَ هُمْ يَخْتَتِنُونَ. فَقَالَ هِرَقْلُ هَذَا مَلِكُ هَذِهِ الأُمَّةِ قَدْ ظَهَرَ. ثُمَّ كَتَبَ هِرَقْلُ إِلَى صَاحِبٍ لَهُ بِرُومِيَةَ، وَكَانَ نَظِيرَهُ فِي الْعِلْمِ، وَسَارَ هِرَقْلُ إِلَى حِمْصَ، فَلَمْ يَرِمْ حِمْصَ حَتَّى أَتَاهُ كِتَابٌ مِنْ صَاحِبِهِ يُوَافِقُ رَأْىَ هِرَقْلَ عَلَى خُرُوجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَأَنَّهُ نَبِيٌّ، فَأَذِنَ هِرَقْلُ لِعُظَمَاءِ الرُّومِ فِي دَسْكَرَةٍ لَهُ بِحِمْصَ ثُمَّ أَمَرَ بِأَبْوَابِهَا فَغُلِّقَتْ، ثُمَّ اطَّلَعَ فَقَالَ يَا مَعْشَرَ الرُّومِ، هَلْ لَكُمْ فِي الْفَلاَحِ وَالرُّشْدِ وَأَنْ يَثْبُتَ مُلْكُكُمْ فَتُبَايِعُوا هَذَا النَّبِيَّ، فَحَاصُوا حَيْصَةَ حُمُرِ الْوَحْشِ إِلَى الأَبْوَابِ، فَوَجَدُوهَا قَدْ غُلِّقَتْ، فَلَمَّا رَأَى هِرَقْلُ نَفْرَتَهُمْ، وَأَيِسَ مِنَ الإِيمَانِ قَالَ رُدُّوهُمْ عَلَىَّ. وَقَالَ إِنِّي قُلْتُ مَقَالَتِي آنِفًا أَخْتَبِرُ بِهَا شِدَّتَكُمْ عَلَى دِينِكُمْ، فَقَدْ رَأَيْتُ. فَسَجَدُوا لَهُ وَرَضُوا عَنْهُ، فَكَانَ ذَلِكَ آخِرَ شَأْنِ هِرَقْلَ. رَوَاهُ صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ وَيُونُسُ وَمَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِيِّ. |
Ibnu Cabbaas waxa laga wariyey in Abusufyaan ibnu Xarbi uga sheekeeyey: in Hiraqal (Boqorkii Roomaanka) usoo diray safar Qureesh ah, waxayna ahaaayeen kuwo ganacsto ah oo jooga Shaam (Urdun, Suuriya, Lubnaan iyo Falastiin) xilligii uu nabigu (N.N.K.H) uu mudada (heshiiska) kula jiray Abusufyaan iyo gaaladii Qureeshba, way u yimaadeen ayagoo jooga Iiliyaa, waana ugu yeedhay golihiisii, isagoo ay hereero joogaan Roomaanka madaxdeedii, markaasu u yeedhay isaga iyo turjumaankiisii, wuxuu yidhi: Yaa idiin ku nasab dhow ninkaas sheeganaya inuu yahay Nabi? Abusufyaan waxa uu dhahay: waxaan idhi aniga ayaa ugu nasab dhow. Wxuu dhahay: iisoo dhoweeya, asxaabtiisana usoo dhoweeya oo yeela dhabarkiisa agtiisa, kadibna turjumaankiisii ayuu ku dhahay: waxaad ku dhahdaa (Abusufyaan asxaabtiisii) inaan waydiinayo arrinta ninkaas, ee haduu been ii sheego beeneeya, (Abusufyaan waxa uu yidhi) Ilaahbaan ku dhaartee hadii aanu xishood jirin ay iga qaadaan been waaan ka been sheegi lahaa, wixii ugu horeeyey ee uu i waydiiyey waxay ahayd: Waa sidee dhalashadiisu dhexdiina? Waxaan idhi: dhalasho ayuu nagu leeyahay, waxa uu yidhi: hadalkan isaga hortii miyaa la sheegtay? Waxaan idhi; Maya. Waxa uu dhahay; Aabayaashii ma qaarbaa boqoro ahaa? Waxaan idhi; Maya. Waxa uu dhahay: Ma dadka awooda leh ayaa raacaya mise dadka taagta yar? Waxaan idhi: kuwa tamarta yar. Waxa uu yidhi; Miyey korayaan mise way yaraanayaan? Waxaan idhi; Maya ee way korayaan. Waxa uu dhahay; Miyey cid kasoo laabataa ayagoo u cadhaysan diintiisa kadib markay galaan? Waxaan idhi; May. Waxa uu dhahay: Miyaad been ku eedayn jirteen intaanu odhanin hadalkan (sheeganin Nabinimo)? Waxaan idhi: May. Waxa uu dhahay; Miyuu ballan buriyaa? Waxaan idhi; Maya, anaguna waxaan kula jirnaa mudo (heshiis) ma garanayno waxa uu fali. Waxa uu dhahay (Abusufyaan): iimay suurtoobin inaan dhex galiyo weedho weedhaas mooyee. Wuxuu dhahay: Ma dagaalanteen? Waxaan idhi: Haa. Waxa uu dhahay: Sideebuu ahaa dagaalkiinu isaga? Waxaan idhi: dagaalku dhexdayada waa wadaamaysi, waan ka guulaysanaa, isaguna wuu naga guulaystaa. Waxa uu dhahay: Muxuu idin faraa? Waxaan idhi: wuxuu dhahaa: Ilaahay caabuda oo wehel ha u samaynina, kana taga waxa aabayaashiin dhahayaan, wuxuu na faraa salaada, sakada, sadaqada, dhawrsanida iyo qaraabo xiriirinta. Wuxuu ku dhahay Turjumaankii: ku dheh; waxaan ku waydiiyey dhalashadiisa waxaanad sheegtay inuu dhalasho idinku leeyahay, sidaasbaan Rususha looga soo saaraa qoomkooda ayagoo dhalasho ku leh, waxaan ku waydiiyey miyey isaga ka hor hadalkan sheegata, waxaad tidhi may, waxaan idhi: hadii cid ka horeysay ay tidhi hadalkan waxaan odhan waa nin ku dayanaya hadal hore loo yidhi, waxaan ku waydiiyey in cid ka mid ah aabayaashii boqor ahaa, waxaad tidhi; Maya, waxaan idhi: Hadii aabayashii boqor ahaayeen, waxaan odhan; waa nin dalbaya boqortooyadii aabihii, waxaan ku waydiiyey, miyaad been ku tuhmi jirteen intaan hadalkan sheeganin, waxaad dhahday; may, waxaan dhab u ogahay inaanay ahaanayn inuu beenta dadka iska daayey kana been sheego Ilaahay, waxaan ku waydiiyey, ma dadka madaxda ah ayaa raacaya mise dadka taagta yar, waxaad tidhi; dadka tamarta yar ayaa raacaya, waana kuwa raaca rususha. Waxaan ku waydiiyey miyey korayaan mise way yaraanayaan? Waxaad tidhi; way korayaan, waana sidaas arrinka iimaanku marka uu korayo. Waxaan ku waydiiyey miyey cid ka laabataa cadho ay u qabto diintiisa kadib markay gasho, waxaad tidhi; may, waana sidaas iimaanku marka ay la socoto qalbi furan. Waxaan ku waydiiyey, miyuu ballan buriyaa, waxaad tidhi; mar, waa sidaas, rusushu ma ballan buriyaan. Waxaan ku waydiiyey, muxuu idin faraa, waxaad tidhi; inaad caabudaan Ilaahay oo aydaan cidna la wadaajinin, iyo inuu idinka reebo inaad caabudaan sanamka, iyo inuu idin faro salaada, runta iyo dhawrsanida, hadii uu dhab yahay hadlkaad tidhi wuxuu hantiyi doonaa meesha labadayda lugood yaalaan, waanan ogaa inuu soo baxayo, manaan filayn inuu idinka yahay, hadaan ogahay inaan u gaar noqonayo waan isku dhibi lahaa la kulankiisa, hadaan agtiisa joogana cagihisa ayaan dhaqi lahaa, kadibna wuxuu u yeedhay kitaabkii rasuulkii Ilaahay (N.N.K.H) kaasoo loogu soo dhiibay Dixya madaxa Busra, wuxuuna usii gudbiyey Hiraqal, wuuna akhriyey, mise waxa ku qoran (Bismillahi raxmaani raxiiim) ka socota Muxamed oo ah adoonkii iyo rasuulkii Ilaahay, kuna socota Hiraqal Madaxa Roomaanka; Nabadgalyo ha ahaato cida hanuunka raacday, intaa kadib, waxaan kuugu yeedhayaa yabooha Islaamka, hogaansan aad nabadgashide, Eebana ajarkaaga ayuu ku siin laba jeer, hadaad jeesatidna waxa korkaaga ah danbiga beeralayda (qoomkaaga), << يَا أَهْلَ الكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَنْ لاَ نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ>> Abusufyaan waxa uu dhahay; Markuu dhahay wixii uu yidhi, ee u dhameeyey akhrintii kitaabka, buuqiibaa ku batay, codkiina sare ayuu u kacay, waana nala saaray, waxaan ku idhi asxaabtaydii markii nala saaray; wuu waynaaday arrinkii ibnu abi Kabasha, wax ka cabsanaya boqorkii Bani Asfar (reer Yurubta), waanan yaqiinsanaa inuu muujismayo, illamaayo Eebe isoo galiyey Islaamka. Ibnu Naaduur waxa uu ahaa ninkii (xukumayey) Iiliyaa’ saaxiibna la ahaa Hiraqal baadari degan Shaam, wuxuu ka sheekayn jiray in Hiraqal markuu yimid Iiliyaa inuu maalin noqday mid argagaxsan, kuwo ka mid ah madaxdiisii waxay ku dhaheem; shakligaaga waan la yaabnay manta, ibnu Naaduur waxa uu yidhi; Hiraqal waxa uu ahaa xidigiye fiiriya xidigaha, wuxuu dhahay markay waydiiyeen; waxaan xalay arkay markaan xidigaha eegay in boqorkii dadka is guda dhashay, yaa iska guda Ummadan? Waxay dhaheen: waxa is guda oo kaliya Yahuuda, yaanay ku murginin arrinkoodu, ee u qor magaalooyinkaaga warqado, ha dilaan wixii yahuud joogta. Ayagoo sidaas ku sugan, waxa loo keenay Hiraqal nin uu soo diray boqorkii Qassaan, isagoo uga warraamaya warka Rasuulkii Ilaahay, markii looga warramay Hiraqala ayuu dhahay; taga, oo eega inuu gudan yahay iyo inkale, way eegeen waxayna u sheegeen inuu gudanyahay, waydiiyana Carabta (inay is gudaan) waxa uu dhahay: ayagu way is gudaan. Waxa uu dhahay Hiraqal: Kaasi waa boqortooyadii ummadan ayaa soo if baxday, kadibna Hiraqla wuxuu u qoray saaxiibkiis joogay Rooma, wuxuuna ahaa dhigiisa xaga cilmiga, Hiiraqal waxa uu u baxay Ximis, markuu jooga Ximisba waxa u timid warqad saaxiibkii ka soccota oo uu ku waafaqayo aragtidiisa, in Nabigu soo baxay (N.N.K.H), iyo inuu yahay Nabi. Wuxuu Hiraqal u ogaaladay madaxdii Roomaanka fadhi (gole), markaasuu faray albaabadeedii in la xirxiro, markaasuu sare joogsaday oo dhahay, Reer Ruumoow, Ma rabtaan liibaan, hanuun iyo in ay boqortooyadiinu suganto, (waa hadaad) la heshiisaan Nabigan, (madaxdii Roomanku) way u ordeen xaga albaabka sida dameer farawga, waxayna arkeen in la xirxiray, markuu Hiraqal arkay inay dideen, kana quustay iimaankodii ayuu dhahay: Igu soo celiya, waxaanu dhahay: Anigu waxaan u idhi hadalkaygii markii dhoweyd si aan idinku imtixaamo sidaad ugu adagtihiin diintiina, waanan arkay, markaasay u sujuudeen oo raali ka noqdeen. Waana arrinkii ugu danbeeyey ee Hiraqal. |